چایپاره و  جاذبه های گردشگری

 چایپاره و  جاذبه های گردشگری 

چایپاره  یکی از شهرستانهای استان آذربایجان غربی به مرکزیت شهر قره ضیالدین در شمال غرب ایران است. این شهر دارای قدمت طولانی است و برخی آثار آن متعلق به تمدن اوراتویی در سده ۸ پیش از میلاد می باشد. 

قره ضیاء الدین در بین اهالی منطقه به صورت قره ضیادین (qərəziyadin) تلفظ می‌شود. این نام از دو بخش مجزا قره و ضیاء الدین تشکیل شده ‌است.

این شهرستان دارای روستاهای قدیمی فراوانی است که باستانشهرچورس، خانگاه، قره آغاج، حاجیلار و بسطام از جمله این روستاها می باشند. 

  بخش های قسمت‌های قره ضیاءالدین امروزی ترکیبی از روستاهای میرزا کندی، آوک و حاچا می‌باشد که در حال حاضر اراضی مربوط به آوک به آوک یئرلری و مزارع مربوط به حاچا به حاچا یئرلری معروف هستند.

چایپاره با داشتن آثار تاریخی، فرهنگی و طبیعی در سال میزبان گردشگران از نقاط مختلف کشور است. باتوجه به اینکه خیلی از روستاهای این شهر قدیمی است ظرفیت های خوبی برای رونق صنعت گردشگری در این منطقه از کشور وجود دارد.  با اینحال قره ضیاءالدین با بهره مندی از پتانسیل ها و ظرفیت های مختلف گردشگری، هنوز نتوانسته در جذب گردشگری موفقیت نسبی حاصل کند.

شناسایی و معرفی ظرفیت های گردشگری این منطقه و همچنین رسیدگی به زیر ساخت های گردشگری از جمله راه ها، اقامتگاه ها و سیستم حمل و نقل از ضرورت پیشرفت و توسعه صنعت گردشگری در این شهر است.

با اینحال چایپاره با بهره مندی از پتانسیل ها و ظرفیت های مختلف گردشگری، هنوز نتوانسته در جذب گردشگری موفقیت نسبی حاصل کند. شناسایی و معرفی ظرفیت های گردشگری این منطقه و همچنین رسیدگی به زیر ساخت های گردشگری این منطقه از جمله راه ها، اقامتگاه ها و سیستم حمل و نقل از ضرورت پیشرفت و توسعه این صنعت در این شهر است.

چایپاره  دارای آثار مختلف تاریخی و طبیعی است که در اینجا به بخشی از آن می پردازیم:

قلعه اورارتویی روستای بسطام قدمت این قلعه به تمدن اورارتویی سده ۸ (پیش از میلاد) می رسد که در غرب شهر قره ضیاءالدین به مسافت ۷ کیلومتر از شهر قرار دارد. در همین قلعه سنگ نوشته ای وجود دارد که در آن مشخصات این قلعه به خط میخی درج شده است. در بالای در قلعه مخروجه دژ بسطام بسطام به طول ۷۲ و به عرض ۱۶ سانتی‌متر به خط میخی بدست آمده است. سنگ نوشته‌های دیگری نیز از تمدن اورارتویی در منطقه بدست آمده اما در متن سنگ نوشته یاد شده آمده است که روسا پسر ارگشتی ، قلعه بسطام را معبدی برای خالدی بنا کرده ‌است. در منابع ارمنی این قلعه بنام شهر روسا معروف شده ‌است در این قلعه آثار دیگری نیز وجود دارند که برخی از آن ها متعلق به ارمنی ها هستند که به نام اورارتویی آن ها را می شناسند. در حفاری های محوطه قلعه در قرون وسطا ، در ارتفاعات قلعه بسطام ، سنگی با لبه‌های نامنظم به دست آمده که نقش صلیب ارمنی بر روی آن کنده شده ‌است. با شکست و فروپاشی اورارتوها، ارمنیان تازه وارد تمدن اورارتوی را در این منطقه بنا نهادند و در طول اقامت خود آثار تاریخی زیادی از خود بجا گذاشته اند که یک قلعه و یک اتاق به نام بوزخانه در قسمت جنوبی شرقی روستای یادشده از جمله آن ها می باشد. قلعه یا “دژ بسطام” متعلق به سال های ۶۴۵ و ۶۸۵ می باشد و در نزدیکی روستایی به همین نام واقع است. این دژ در در ۴۴ کیلومتری غرب بخش قره ضیاء الدین در منطقه ای به وسعت ۳۲ هکتار قرار گرفته که بر اساس کتیبه ای که از روسای دوم ، یکی از پادشاهان اورارتویی کشف شده، یکی از مهم ترین و باشکوه ترین شهرهای اورارتویی زمانی خود بوده است.

این قلعه با سلطه قوم ماد بر این منطقه متروکه شده و در دوران قرون وسطی (همزمان با دوره مغول) توسط گروهی از مسیحیان مورد سکونت قرار گرفت که از آنها نقش صلیب هایی روی صخره ها باقی مانده است.

براساس کاوش های باستانی، این قلعه در مدت ۵۰ سال و در سه مرحله ساخته شده و دارای معبد، بازار و مقر حکومتی، برج، بارو، دروازه و راه های مخفی ویژه است. قلعه بسطام دارای دیوارهای مستحکم و مقاوم سنگیِ است که روی صخره ای بلند مشرف به دره ای بزرگ قرار دارد .

بر اساس آثار اورارتویی، دژ بسطام یک میان قلعه در همین بنا داشته که معبد خدایان اورارتور بوده است.  در اینجا همچنین یکی از انبارهای بزرگ آذوقه وجود داشته است.

#چورس؛ روستايي با هشت هزار سال قدمت باستانشهرچورس روستاي داراي سكنه اي با هشت هزار سال قدمت در شهرستان چايپاره است؛ آبادي پر رمز و رازي كه مهد تمدن اوراتوريي بوده و چندي پيش باستان شناسان ايراني و اتريشي در كاوش هاي تپه ‘آناقيزلي’ اين روستا به آثار مربوط به سكونت انسان در دوره نوسنگي دست يافتند.

به گزارش #چایپاره_خبر علاوه بر آثار تاريخي روستاي چورس، طبيعت زيباي اين روستا نيز در جاي خود قابل توجه بوده و قرار گرفتن آن در دامنه كوه موسوم به ‘سفرداغي’، باعث به وجود آمدن چشم اندازي زيبا شده است. چشمه هاي متعدد آب در داخل و اطراف روستا قرار دارد و چشمه موسوم به «ايشيق بلاغي» يا «شيخ بلاغي» بزرگترين چشمه اين آبادي محسوب مي شود. روستاي باستاني چورس يادآور جنگ هاي ايران و روس در منطقه اي با عنوان ‘اردو تپه سي’ است؛ محلي كه عباس ميرزا، نايب السلطنه شاه قاجار روزگاري در آنجا اردو زده بود. اين روستاي كهن در دوره قاجار و زماني كه ميان مردم خوي و سردار ماكو جنگ درگرفت، ميزبان گروهي شد كه از طرف انجمن ايالتي تبريز براي آشتي دادن طرفين به مدت يك ماه در آنجا اقامت كردند.

مدیر وبلاگ چورس روستای تاریخی و گردشگری  با تاييد قدمت هشت هزار ساله اين روستا، گفت: كتاب نزهه القلوب حمدالله مستوفي يكي از قديمي ترين منابع به شمار مي رود كه در نيمه اول قرن هشتم هجري قمري از روستاي چورس نام برده است.  با اشاره به آثار باستاني اين روستا، افزود: مسجد ‘مرتضي قلي خان’ معروف به ‘قيرميزي مسجد’، ‘بوزخانا ‘ يا يخچال، چشمه ‘ايشيق بولاغي’، تپه ‘آنا قيزلي’ و ‘صفرداغي’ از جمله آثار تاريخي اين روستاي هشت هزار ساله است.

در كاوش هايي كه براي نخستين بار با همكاري يك هيات باستان شناسي اتريشي در تپه ‘آناقيزلي’ انجام شد، آثار تمدن اورارتويي از اين منطقه به دست آمد. يكي از آثار اورارتويي چورس، سنگ آسياب بزرگي است كه در نزديكي ‘قيرميزي مسجد’ قرار گرفته و بيشترين قسمت آن در زير خاك مدفون است.  از آثار تاريخي ديگر اورارتويي در منطقه مي توان به ‘قلعه بزرگ و قلعه ملاجنيد’ اشاره كرد كه اين 2 محوطه در شرق روستاي چورس قرار گرفته است؛ قلعه ملاجنيد و قلعه بزرگ بعد از دوره اورارتوها و در دوران اسلامي نيز مورد سكونت واقع شده است. وي بيان كرد: از بناهاي ديگري كه در كتب مختلف و سفرنامه ها آمده است و به نظر مي رسد بخش عمده اي از اين آثار در زير خانه هاي امروزي روستاييان و زمين هاي اطراف روستا قرار گرفته باشد، مكان موسوم به ‘سوسمارها’ است. كارشناس مرمت و احياي بناها و بافت هاي تاريخي اداره كل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري آذربايجان غربي هم گفت: چورس در دوره هاي مختلف تاريخي به نام هاي مختلفي چون كورس، چورچ، چوسن، چور و خرس ناميده شده است.  امروزه در روستاي چورس 6 اثر ثبتي وجود دارد كه در داخل و اطراف روستا پراكنده شده است؛ اين آثار شامل بناي مسجد قرمز چورس(دوره صفويه)، بناي يخچال(دوره صفويه)، تپه و قلعه ملا جنيد(قرون مياني اسلامي)، بناي حمام قديمي(قاجاريه)، تپه بزرگ(اورارتو) و تپه آناقيزلي (دوره مفرغ قديم و اورارتو) است. وي ادامه داد: در منابع تاريخي به وجود چند حمام، كاروانسرا، مسجد و ديگر بناهاي عام المنفعه در روستا اشاره شده است كه امروزه اثري از آنها وجود ندارد. وي اضافه كرد: علاوه بر اين، در داخل روستاي چورس و نواحي اطراف آن قبرستان هاي مختلفي از ارامنه وجود دارد كه به مرور زمان بخش هايي از آنها تخريب شده است؛ بر روي بدنه صخره هاي اطراف روستا نقوش مختلفي از ارامنه از جمله نقش صليب به فراواني ديده مي شود.

به گزارش #چایپاره_خبر با انجام نخستين فصل كاوش تپه آناقيزلي از 13 تا 25 مهر سال 1395، آثار باستاني هشت هزار ساله شامل ابزارهاي سنگي از جمله تراشه سنگ و تيغه هاي سنگي از نوع گرانيت، چخماق و اكسيدين به دست آمد. سفال هاي قرمز و براق و منقوش متعلق به دوره اورارتويي در محوطه اين تپه كشف شد كه بيانگر وجود شهري در اين دوره و روستايي در دوره نوسنگي است. مهمترين هدف در اين فصل اجراي مطالعه هاي ژئومغناطيسي بود تا ظرفيت منطقه براي مطالعات و كاوش هاي باستانشناسي تخمين زده شود. كاوش در محوطه اي به وسعت هشت در هشت متر انجام و در لايه اول باستان شناسي ديوارهاي سنگي به قطر 170 سانتي متر مربوط به دوره اورارتويي مشاهده شد اما به علت پايان فصل كاوش اين اقدام ناتمام ماند.

زیارتگاه حضرت ابوالفضل العباس مهم ترین زیارتگاه منطقه چایباره است. هر ساله مردم و زائران زیادی برای زیارت این مکان به زیارتگاه حضرت ابوالضل العباس مراجعه می کنند. این محل همچنین میزبان گردشگران نیز هست.  در این منطقه علاوه بر آثار تاریخی، مناظر زیبای طبیعی نیز وجود دارد که چشم هر بیننده ای را خیره می کند. جریان رودخانه آغ چای در این منطقه منظره بسیار دلربایی را بوجود آورده ‌است که در نهایت منتهی به پروژه سد آغچای می‌ شود.

پل دوقوز گوز (پل نُه دهنه کسیان) چایپاره مهم ترین پل ارتباطی در محور جاده حمزیان است. این پل جاده منطقه چایپاره، ماکو، شوط و پلدشت را با شهرستان خوی و سایر شهرستان ها در دوران پیشین بخصوص در زمان رضا شاه و اوایل دوره پهلوی دوم وصل می‌کرد.  پل دوقوزگوز در دوره رضا شاه توسط مهندسین خارجی به طول ۵۰ و  ارتفاع ۷ متر بر روی رودخانه آغ چای احداث و در اوایل دوره محمد رضا شاه توسط احمد خان بیات ماکو مرمت شد. بعدها این پل با احداث جاده ترانزیتی ایران–اروپا، جاده حمزیان اهمیت خود را از دست داد اما نوع معماری منحصر به فرد این بنا باعث شده که به عنوان یک اثر تاریخی محسوب شود.

حمام قره ضیاالدین حمام قره ضیاءالدین از جمله آثار تاریخی و قدیمی این شهرستان محسوب می شود. این اثر در یکی از محله‌های قدیمی شهر واقع در شمال استان آذربایجان غربی واقع شده که متعلق به دوره قاجار می باشد.  این حمام قدیمی در محله «بیگ جوان» در غرب شهر قره ضیاالدین و در سمت ساحل غربی رودخانه «آق چای» واقع شده است. به این بنای تاریخی «حمام قره ضیاالدین» یا «حمام بیگ جوان» یا «حمام خان» نیز گفته می‌شود. البته مردم محلی آن را «کهنه حامام» نیز می‌گویند.

مدیرمسوول چایپاره خبر

یوسف غیورزاده